คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น Faculty of Economics Khon Kaen University

econ@kku.ac.th
Tel :

Social entrepreneurship หรือ การประกอบการธุรกิจเพื่อสังคม ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลักในการนำประเด็นทางสังคมมาใช้กระบวนการธุรกิจทำการแก้ไขหรือทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น บุคคลที่กล้าเข้าไปทำสิ่งท้าทายดังกล่าวข้างต้น เรียกว่า Social entrepreneur หรือผู้ประกอบการธุรกิจเพื่อสังคม ซึ่งจะบริหารธุรกิจเพื่อสังคมโดยอาศัยหลักของการปรกอบการที่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ทำให้เกิดการสร้าง Social capital และไม่ได้มองแต่เรื่องกำไรเป็นหลักอย่างเดียวเท่านั้น

วัตถุประสงค์ที่แท้จริงของ Social entrepreneurship คือการส่งเสริมให้ผู้เกี่ยวข้องตระหนักและมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาสังคมและสิ่งแวดล้อม ซึ่งล้วนแต่เป็นเป้าหมายร่วมของมนุษย์บนสังคมโลกนี้ คำศัพท์ Social entrepreneurship อาจเกิดขึ้นใหม่มาไม่นาน ไม่กี่ทศวรรษที่ผ่านมา แต่ธุรกิจเพื่อสังคมก็เกิดขึ้นมานานในประวัติศาสตร์แล้ว เพราะปัญหาสังคมมีมาทุกยุคสมัยในอดีตจนถึงปัจจุบัน ธุรกิจเพื่อสังคมนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงที่ดีๆให้เกิดขึ้นในสังคม ตัวอย่างเช่น กรณีของ Viona Bhave ผู้ก่อตั้ง India’s zLand Gift Movement และ Robert Owen ผู้ก่อตั้ง Cooperative movement รวมทั้ง Florence Nightingale ผู้ก่อตั้งโรงเรียนพยาบาลแห่งแรกและเป็นผู้พัฒนาการพยาบาลสมัยใหม่ ล้วนแต่มีบทบาทและเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดการก่อตั้งองค์กรและมูลนิธิเพื่อการกุศลขึ้นตั้งแต่ศตวรรษที่19 และเป็นต้นทางให้เกิดการพัฒนามาสู่ธุรกิจเพื่อสังคมในปัจจุบัน

ในช่วงศตวรรษที่ 19 และ 20 ที่ผ่านมา เกิดองค์กรต่างๆที่พยายามเข้ามาแก้ไขปัญหาสังคมและสิ่งแวดล้อมในประเด็นต่างๆ เช่น การแก้ปัญหาการละเมิดสิทธิเด็กการส่งเสริมบทบาทและสิทธิสตรี การส่งเสริมเรื่องการออม การอนุรักษ์ป่าและต้นไม้ การแก้ไขปัญหาขยะ เป็นต้น โดยจะเห็นได้ว่าประเด็นสิ่งแวดล้อม และการแก้ไขปัญหาความยากจนในพื้นที่ชุมชนแออัดในเมืองและคนจนในชนบท จะมีแนวโน้มได้รับความสนใจเพิ่มขึ้น

ปัจจุบันแนวคิด การประกอบการธุรกิจเพื่อสังคม ได้ถูกพัฒนาและนำมาใช้อย่างกว้างขวาง และมี Success stories ในรูปแบบต่างๆ กัน เช่น
– การก่อตั้ง Grameen Bank ของ Muhammad Yunus
– Ashoka ซึ่งเป็น The Innovators for the Public โดย Bill Drayton
– Youth United โดย Jyotindra Nath
– Rand De โดย Ramakrishna และ Smita Ram
– SKS Microfinance โดย Vikram Akula
Roozi.com โดย Nick Reder,Brent Freeman และ Norma La Rosa

แนวคิดของ Social entrepreneurship กำลังถูกพัฒนาองค์ความรู้ และน่าจะกลายเป็นกิ่งหนึ่งของสาขาทางด้านการจัดการ และกำลังอยู่ในความสนใจของคนรุ่นใหม่ที่อยากเป็นผู้ประกอบการ และค้นหาธุรกิจที่ทำแล้วช่วยแก้ไขปัญหาสังคมแบะสิ่งแวดล้อมได้

ตัวอย่างของ Social entrepreneurs เช่น Elon Musk ที่สร้างธุรกิจเพื่อพัฒนา Renewable energy ในนามของ Tesla หรือกรณีของ Tom Szaky ที่สร้าง Terracycle เพื่อตอบโจทย์การ Recycle ทุกประเภท รวมถึง Greta Thunberg ซึ่งกระตุ้นให้ทุกคนหันมาใส่ใจเรื่อง Climate change จนเกิดการพัฒนาธุรกิจเพื่อแก้ปัญหาโลกร้อนตามมามากมาย นอกจากนี้ยังทีข้อสังเกตว่า ธุรกิจเพื่อสังคมสามารถมีกำไรได้เพราะสามารถสะท้อนความมีประสิทธิภาพ แต่ความยิ่งใหญ่กว่าอยู่ที่ Social impacts ที่ธุรกิจเหล่านี้จะสร้างให้แก่โลกนี้มากกว่า

ที่มา : Andrew Cole, The Ultimate Social Entrepreneurship, 2021

บทความโดย
รศ.(พิเศษ) ดร.กฤษฎา เสกตระกูล ที่ปรึกษา
คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น